Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, ai cũng có lúc mệt mỏi, bất mãn hay thất vọng. Thế nhưng, khi những lời than vãn trở thành thói quen hàng ngày của bố mẹ “Cuộc sống này thật khó”, “Làm hoài mà chẳng dư được gì”, “Xã hội bất công lắm con ạ”… khiến không khí trong nhà vô hình trung trở nên nặng nề, u ám, trẻ lớn lên trong cảm giác bất lực và sợ hãi.

Một người cha từng chia sẻ “Mỗi tối tôi than phiền về công việc, đồng nghiệp, tiền bạc. Tôi nghĩ chỉ là trút bớt áp lực, nào ngờ một hôm con trai tôi nói ‘Bố ơi, con chẳng muốn lớn lên nữa, vì người lớn khổ quá.’”

Câu nói ấy khiến người cha nhận ra chính sự mệt mỏi và bi quan của mình đã đánh cắp niềm tin của con vào tương lai.

Trẻ em học cách nhìn đời từ ánh mắt bố mẹ

Trẻ không chỉ nghe lời bố mẹ nói, mà còn hấp thụ năng lượng cảm xúc mỗi ngày. Nếu trong nhà tràn ngập lời than vãn, chê trách, đổ lỗi… khiến trẻ dần hình thành tư duy tiêu cực “Cuộc sống chỉ toàn khó khăn”, “Dù cố gắng cũng chẳng thay đổi được gì”, “Thế giới này không công bằng.”

Ảnh minh họa.

Lâu dần, trẻ trở nên thiếu động lực, lo âu và sợ thất bại. Ngược lại, nếu bố mẹ biết đối diện khó khăn bằng tinh thần tích cực “Hôm nay hơi mệt, nhưng mai chắc sẽ tốt hơn”, “Chúng ta cùng tìm cách giải quyết nhé con”… con sẽ học được niềm tin, nghị lực và sự chủ động.

Không ai trách bố mẹ buồn. Nhưng điều quan trọng là biến nỗi buồn thành bài học, không phải gánh nặng. Khi gặp chuyện không như ý, bố mẹ có thể chia sẻ cùng con một cách tích cực.

Trẻ lớn lên trong một mái nhà có tiếng cười, sự động viên và niềm tin sẽ có xu hướng tự tin, kiên cường và biết ơn. Ngược lại, nếu mỗi ngày đều nghe lời than, tiếng cằn nhằn, phàn nàn… trẻ sẽ thu mình, lo sợ, và mất kết nối cảm xúc với gia đình.

Cuộc sống không thể lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng bố mẹ có thể chọn cách truyền năng lượng. Về vấn đề này, chuyên gia tâm lý Nguyễn Ngọc Vui đưa ra phân tích sâu sắc, cũng như lời khuyên hữu ích.

Chuyên gia tâm lý Nguyễn Ngọc Vui.

Vì sao lời than phiền lặp lại hàng ngày có thể làm mòn niềm tin và động lực sống của trẻ?

Vấn đề này chúng ta có thể giải thích theo phương diện cuộc sống, cũng giống như câu “Nước chảy đá mòn”, khi nước chảy mỗi ngày một chút, lâu dần đá cũng mòn theo. Hoặc câu “Gieo suy nghĩ thì gặt hành động, gieo hành động gặt thói quen, gieo thói quen gặt một cái số phận”.

Với những lời than phiền trẻ nghe mỗi ngày, lâu dần có thể trở thành nếp sống, niềm tin. Vì vậy, niềm tin tiêu cực đó dễ làm mất đi động lực sống của chúng ta.

Cho nên lời than phiền, giống như trong căn phòng phảng phất mùi hôi tanh, nếu không được khử sạch, lâu dần mùi hôi càng nồng hơn. Theo học thuyết tâm lý, các chuyên gia chứng minh rằng những lời nói tiêu cực mỗi ngày một chút sẽ “ăn mòn” tâm trí con người.

Trẻ có xu hướng bắt chước cách bố mẹ phản ứng trước khó khăn, vậy việc bố mẹ thường xuyên than thở có thể khiến con hình thành mô thức “đổ lỗi” hay “bất lực học được” không?

Điều này chắc chắn là có. Và trẻ càng nhỏ tuổi thì cái khả năng, nguy cơ học hỏi từ cái điều này của bố mẹ càng lớn. Trẻ sẽ vô thức hấp thụ nhưng không ý thức được mình đang bắt chước bố mẹ.

Trong quá trình tư vấn, tô cũng từng  chứng kiến nhiều việc như sau. Bố mẹ than phiền, quát mắng, tức giận, sau đó phát hiện ra con đang kiềm chế cảm xúc. Và khi khi trẻ kiềm chế cảm xúc tệ bố mẹ lại quát nạt con là “Tại sao con lại hư như vậy…?”. Và đứa trẻ cảm thấy hổ thẹn, có lỗi.

Tuy nhiên, cả bố mẹ và trẻ không nhận ra rằng, việc kiềm chế cảm xúc đó là do bố mẹ “tiêm” vào con. Vì vậy, có thể hiểu rằng khi đứa trẻ hay đổ lỗi, tâm lý bất lực, xa cách thường xuất phát từ thái độ nuôi dạy của bố mẹ.

Trong trường hợp bố mẹ đã lỡ gieo năng lượng tiêu cực suốt thời gian dài, làm sao để hàn gắn và giải độc tinh thần cho con?

Thực ra, để hàn gắn và giải độc tinh thần cho con trong trường hợp này rất khó. Tuy nhiên, vẫn có thể làm được. Điều quan trọng là bố nên nghiêm túc, chân thành nhìn nhận lại và đối diện trước mặt con về vấn đề đó.

Đối với trẻ, bố mẹ cần giúp trẻ nhận ra rằng bản thân cũng đã nhiễm sai. Và đây là lúc cả nhà cùng thay đổi thái độ sống. Và tất nhiên, trước đây bố mẹ đã làm gương tiêu cực thì bây giờ nên là người làm gương tích cực cho con.

Chuyên gia có thể chia sẻ những phương pháp giao tiếp thay thế cho việc than vãn, giúp trẻ cảm nhận được sự tích cực nhưng mà vẫn chân thật với cảm xúc của bố mẹ?

Đây là một nghệ thuật sống cần trân trọng. Người có trí tuệ cảm xúc cao không phải là nào cũng tỏ ra tích cực hay vui vẻ, mà biết sống thật với cảm xúc của mình, nhưng không để cảm xúc dẫn dắt hoàn toàn.

Họ không phủ nhận những cảm xúc tiêu cực như buồn bã, thất vọng hay bi quan. Thay vào đó, nhận diện và thấu hiểu chúng “Tại sao tôi lại cảm thấy bi quan như vậy? Điều gì đang khiến tôi mệt mỏi? Tôi có thể làm gì để thoát khỏi trạng thái này và tránh rơi vào hoàn cảnh tương tự trong tương lai?”

Đó chính là sự khác biệt giữa người lạc quan lành mạnh và người tích cực “độc hại”. Bởi lạc quan thật sự không phải là che giấu cảm xúc, mà biết đối diện và xử lý chúng một cách tỉnh táo.

Trong gia đình, một phương pháp rất hiệu quả là cùng nhau ngồi lại và trò chuyện về những điều tiêu cực, không phải để than vãn, mà để thấu hiểu. Bố mẹ có thể chia sẻ với nhau về sự kiện đã xảy ra, về cảm xúc của từng người, trong một bầu không khí bình tĩnh, tôn trọng và yêu thương.

Khi các thành viên dám nói thật, lắng nghe thật, và cùng nhau tìm cách vượt qua, ngôi nhà trở thành một môi trường nuôi dưỡng cảm xúc lành mạnh. Bố mẹ và con cái hiểu rõ hơn về nhau, đồng thời học được cách xử lý khó khăn mà không lây lan sự bi quan.

Đó chính là bầu không khí nuôi dưỡng, đứa trẻ được thấu hiểu, được nâng đỡ, bố mẹ và con cùng nhau trưởng thành.

Nguồn: https://arttimes.vn/gia-dinh/chuyen-gia-tam-ly-gieo-loi-than-phien-gat-noi-so-hai-cam-xuc-cua-bo-me-can-tro-cuoc-doi-con-c59a70628.html